Nuốt nghẹn do tắc nghẽn thực quản là tình trạng khó hoặc không lưu thông thức ăn, nước uống hay các dịch tiêu hóa xuống qua thực quản. Nuốt nghẹn do thức ăn và dị vật, khối u thực quản hoặc các bệnh lý biến chứng gây hẹp thực quản.

Nguyên nhân tắc nghẽn thực quản gây cảm giác nuốt bị nghẹn có thể do tình trạng bệnh lý thực quản, khối u thực quản lành tính hoặc ác tính, do nuốt phải dị vật. Xác định nguyên nhân gây tắc nghẽn thực quản giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị thích hợp và hiệu quả.

Nguyên nhân gây nuốt nghẹn do tắc nghẽn thực quản là gì?

Những nguyên nhân tắc nghẽn thực quản có thể bao gồm:

• Tiến triển của chấn thương thực quản
• Khối u thực quản
• Dị vật thực quản

 

Tiến triển của chấn thương thực quản

Tổn thương ở thực quản mức độ nặng có thể do:

• Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) mạn tính gây nên tắc nghẽn.
• Người bệnh nuốt phải chất ăn mòn (viêm thực quản ăn mòn), viên thuốc quá to hoặc nuốt khan (viêm thực quản do thuốc là tình trạng một số loại thuốc tiếp xúc với lớp niêm mạc thực quản trong thời gian dài).
• Các bệnh lý ảnh hưởng gây nên tình trạng tắc nghẽn có thể do những nguyên nhân bên trong hoặc bên ngoài thực quản.

Bệnh lý là nguyên nhân gây tắc nghẽn bên trong thực quản

• Khối u thực quản lành tính hoặc ác tính.
• Cơ thắt thực quản dưới (LES) hoạt động bất thường.
• Lưới thực quản.
• Chít hẹp thực quản do trào ngược dạ dày – thực quản, ung thư thực quản hoặc một số bệnh do nhiễm trùng như nấm thực quản gây ra. Trường hợp hiếm gặp gây hẹp thực quản là nuốt phải chất ăn mòn, dung dịch kiềm.

Nguyên nhân tắc nghẽn do chèn ép bên ngoài thực quản

• Phì đại nhĩ trái.
• Phình động mạch chủ.
• Động mạch dưới đòn bất thường còn được gọi là chứng khó nuốt do bất thường động mạch.
• Bất thường ở tuyến giáp sau xương ức.
• Gai xương vùng cổ.
• Có khối u ngực, ung thư phổi.

Các chấn thương thực quản thường gây ra tình trạng nuốt nghẹn, bác sĩ xác định vị trí và mức độ bị tổn thương thông qua các dịch vụ nội soi thực quản, từ đó sẽ có phương pháp can thiệp phù hợp.

Khối u thực quản

Khối u thực quản lành tính hay khối u ác tính (ung thư) là tình trạng nghiêm trọng gây tắc nghẽn thực quản. Khối u phát triển lớn có thể gây ra các triệu chứng như khó nuốt, tức ngực, viêm loét thực quản, … Khối u thực quản thường được phát hiện trong quá trình thăm khám các bệnh lý khác như bệnh trào ngược dạ dày – thực quản, viêm loét dạ dày – tá tràng. Nếu phát hiện có khối u ở thực quản bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng và cận lâm sàng để kiểm tra chi tiết khối u và ra quyết định có cần cắt bỏ hoặc điều trị không. Ngoài ra, Cô Bác, Anh Chị nên tầm soát ung thư thực quản định kỳ để phát hiện những tổn thương tiền ung thư không biểu hiện triệu chứng và theo dõi sự tiến triển của khối u thực quản.

Dị vật thực quản

Khi ăn uống, thức ăn phải đi qua thực quản để xuống dạ dày và tiêu hóa. Khi đi qua thực quản, thức ăn rất dễ bị ứ đọng lại trong thực quản và gây nên tình trạng tắc nghẽn. Dị vật thực quản gây ra tình trạng tắc nghẽn, khó nuốt, rách thực quản và đôi khi gây thủng.   Các dị vật thực quản rất đa dạng có thể là miếng thức ăn lớn chưa được nhai kỹ hay trường hợp mắc xương cá, gà rất thường gặp. Trẻ sơ sinh và trẻ em không có sự phối hợp hầu họng tốt và thường ăn thức ăn tròn và nhỏ như nho, hạt đậu nành, kẹo,… có thể gây tắc nghẽn. Ở trẻ em do sự hiếu động, tò mò nên rất dễ bị hóc do nuốt phải những đồ vật nhỏ như đồng xu, pin có thể gây bỏng thực quản, thủng hoặc rò thực quản – khí quản. Các dị vật thực quản thường mắc ở những chỗ hẹp sinh lý hoặc bệnh lý. Hẹp lòng thực quản có thể dạng lưới, nhẫn, co thắt tâm vị, khối u lành tính hoặc ác tính.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ tắc nghẽn thực quản

Các yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành khối u và tổn thương ở thực quản gây tắc nghẽn thực quản có thể bao gồm:

• Các phản ứng viêm dạ dày, đặc biệt là trong các trường hợp bệnh mạn tính.
• Không nhai kỹ thức ăn.
• Đau răng làm khả năng nhai bị hạn chế.
• Rối loạn vận động thực quản: co thắt tâm vị, viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan.
• Hình thành vòng Schatzki (một vòng mô xơ ở đoạn thấp thực quản).
• Hẹp thực quản do sẹo xơ.
• Biến chứng của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản.
• Chế độ sinh hoạt không lành mạnh như hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên, sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ, thói quen thức khuya,…
• Người bệnh xạ trị ở vùng ngực hoặc cổ.
• Tổn thương thực quản do nội soi ống tiêu hóa trên.
• Người bệnh được đặt ống thông vào dạ dày để điều trị.
• Nuốt phải dị vật.
• Ung thư thực quản.

Nội soi tiêu hóa là phương pháp phổ biến được sử dụng trong chẩn đoán các bệnh lý về thực quản, quan sát, tìm dấu hiệu tổn thương hoặc triệu chứng sớm của giai đoạn ung thư. Bên cạnh đó nội soi thực quản cũng có thể dùng để quan sát để gấp dị vật ra.