Hi bạn, nguyên nhân ung thư trực tràng thường đến từ các yếu tố di truyền, đột biến cấu trúc DNA tế bào và các yếu tố sinh lý như độ tuổi, chế độ ăn uống, lối sống hằng ngày thiếu khoa học, không hợp lí, thường xuyên sử dụng các thực phẩm có hại cho sức khỏe cũng sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư trực tràng. Mình xin trích dẫn nội dung mà mình tìm hiểu được về bệnh ung thư trực tràng, bạn tham khảo nhé!

Yếu tố nguy cơ và nguyên nhân gây ung thư trực tràng

Nguyên nhân ung thư trực tràng là gì?

Hiện nay, vẫn chưa có bằng chứng rõ ràng xác định nguyên nhân ung thư trực tràng. Tuy nhiên, các bác sĩ cho rằng có 3 yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển các tế bào ung thư bao gồm:

• Yếu tố di truyền.
• Đột biến DNA tế bào.
• Các yếu tố sinh lý khác.

Yếu tố di truyền

Ung thư trực tràng do yếu tố di truyền chiếm tỷ lệ rất ít trong tổng số ca mắc bệnh ung thư trực tràng. Trong một số trường hợp, gen đột biến đã tồn tại trong bộ DNA của bố mẹ và được truyền sang con làm tăng nguy cơ mắc ung thư trực tràng.

Hiện nay có 2 bệnh lý di truyền làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư trực tràng là hội chứng Lynch và bệnh đa polyp tuyến gia đình.

• Hội chứng Lynch còn được gọi là ung thư đại – trực tràng không phát sinh polyp di truyền (HNPCC).
• Bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP) là hội chứng rối loạn tiêu hóa hiếm gặp và thường hình thành hàng nghìn polyp trong niêm mạc đại trực tràng. Nếu bệnh đa polyp tuyến gia đình không được điều trị có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư đại – trực tràng trước 40 tuổi.

Đột biến DNA tế bào

Ung thư có thể khởi phát do những thay đổi (đột biến) trong DNA tế bào. Trong một tế bào luôn tồn tại song song 2 loại gen bao gồm:

• Gen sinh ung thư khiến các tế bào phân chia, phát triển không kiểm soát và kéo dài thời gian tồn tại của chúng.
• Gen ức chế khối u giúp duy trì sự phân chia tế bào trong tầm kiểm soát, loại bỏ các tế bào đã chết và thay thế bằng các tế bào mới.

Nguyên nhân ung thư trực tràng có thể do cơ thể hoặc các tác nhân bên ngoài ảnh hưởng đến cấu trúc DNA. Các nguyên nhân này làm DNA biến đổi, tăng cường chức năng hoạt động của các gen sinh ung thư và hạn chế các gen ức chế. Tình trạng này khiến các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát. Sau một thời gian các tế bào này tạo khối u làm tăng nguy cơ gây ung thư trực tràng.

Các yếu tố sinh lý khác

Phần lớn các nguyên nhân ung thư trực tràng là do các tác động bên ngoài như chế độ ăn uống, lối sống, môi trường hoặc do ảnh hưởng của tuổi tác.

Theo các chuyên gia nghiên cứu, tỷ lệ mắc bệnh ung thư trực tràng tăng lên theo độ tuổi. Ở Việt Nam, trên 82% trường hợp ung thư trực tràng xảy ra ở người lớn trên 50 tuổi.

Tuổi tác, chế độ ăn uống và lối sống có ảnh hưởng đến nguyên nhân mắc ung thư trực tràng. (Ảnh minh họa sưu tầm)

Bên cạnh đó, còn có các tác nhân khác làm tăng khả năng gây ung thư trực tràng như:

• Chế độ ăn uống không hợp lí: ăn ít rau xanh, trái cây, dùng thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, thịt đỏ, thức ăn chế biến sẵn,…
• Lối sống không khoa học: ít vận động, không tập thể dục, sử dụng nhiều rượu bia, thuốc lá, chất kích thích,…
• Tiền sử gia đình hoặc cá nhân đã từng mắc các bệnh ung thư tiêu hóa như ung thư dạ dày, ung thư đại – trực tràng, ung thư hậu môn,…
• Các bệnh lý khác gây ảnh hưởng như béo phì, đái tháo đường,…

Những ai có nguy cơ mắc ung thư trực tràng?

Các loại ung thư khác nhau sẽ có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh khác nhau. Một số yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được như hút thuốc, chế độ ăn,… nhưng cũng có các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi như tuổi, tiền sử bệnh của gia đình,… Việc có một hoặc thậm chí nhiều yếu tố nguy cơ cũng không có nghĩa chắc chắn sẽ bị bệnh và ngược lại, một số bệnh nhân bị ung thư nhưng lại không mang yếu tố nguy cơ nào.

Các yếu tố nguy cơ ung thư trực tràng bao gồm 2 nhóm:

Các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi:

• Béo phì.
• Ít vận động thể dục thể thao.
• Chế độ ăn nhiều thịt đỏ (thịt bò, lợn, cừu, gan,…) và thịt chế biến công nghiệp (xúc xích, thức ăn nhanh, đồ chiên xào,…), thịt nấu ở nhiệt độ rất cao (thịt nướng, thịt rán,…).
• Hút thuốc lá.
• Sử dụng nhiều đồ uống có cồn (rượu, bia,…).

Các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi:

• Tuổi cao: nguy cơ bị ung thư trực tràng tăng cao rõ rệt sau 50 tuổi.
• Tiền sử đã bị polyp (đặc biệt là nhiều polyp) hoặc ung thư đại – trực tràng.
• Tiền sử bị viêm đại tràng mạn tính bao gồm cả bệnh Crohn.
• Đã từng xạ trị ung thư trước đó tại vùng bụng.
• Tiền sử gia đình có người bị ung thư đại – trực tràng hoặc đa polyp tuyến đại trực tràng: theo thống kê, trong 5 bệnh nhân ung thư trực tràng thì sẽ có 1 trường hợp có thành viên trong gia đình cũng bị ung thư trực tràng, thường gặp nhất là bố mẹ, anh chị em ruột.
• Các hội chứng di truyền: 5 – 10% bệnh nhân ung thư trực tràng có các đột biến gen di truyền, phổ biến nhất là các trường hợp bị đa polyp dạng tuyến gia đình (familial adenomatous polyposis – FAP) và hội chứng Lynch (hereditary non-polyposis colon cancer – HNPCC). Các bệnh nhân này thường bị bệnh khi tuổi còn khá trẻ.
• Chủng tộc và dân tộc: người Mỹ gốc Phi và người Do Thái gốc Đông Âu có tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do ung thư đại trực tràng cao nhất trong tất cả các chủng tộc.
• Đái tháo đường type II: bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường type II nếu không kiểm soát tốt sẽ có nguy cơ mắc bệnh ung thư trực tràng cao và tiên lượng kém hơn người khỏe mạnh.

Tại sao các trường hợp mắc bệnh ung thư trực tràng đều phát hiện muộn?

Dựa vào số liệu thống kê của GLOBOCAN tại Việt Nam năm 2020, tỷ lệ tử vong so với số ca mới mắc ung thư trực tràng là 50%, cho thấy hầu hết các ca ung thư trực tràng được phát hiện ở giai đoạn muộn, tiên lượng sống thấp và tỷ lệ tử vong cao.

Nguyên nhân chủ quan:

• Triệu chứng, biểu hiện của ung thư trực tràng thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý tiêu hóa khác.
• Người dân chưa có thói quen khám sức khỏe và tầm soát ung thư tiêu hóa định kỳ.
• Thói quen ăn uống, sinh hoạt hàng ngày không lành mạnh như uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá, sử dụng nhiều chất béo, ít chất xơ, lười vận động,…

Nguyên nhân khách quan:

• Yếu tố di truyền.
• Tiền sử cá nhân và gia đình đã từng mắc ung thư trực tràng.
• Đã từng xạ trị ung thư ở vùng bụng.
• Ảnh hưởng đến từ bệnh béo phì và đái tháo đường.

Thời gian khối u lành tính phát triển thành ác tính ít nhất là khoảng 10 năm nên bác sĩ khuyến cáo Cô Bác, Anh Chị nên tầm soát ung thư trực tràng mỗi 5 – 10 năm một lần. Việc phát hiện và loại bỏ sớm những polyp nguy cơ là một trong những phương pháp giúp phòng ngừa ung thư trực tràng hiệu quả. Hiện nay, nội soi trực tràng là phương pháp tầm soát và chẩn đoán ung thư trực tràng tốt nhất. Các bác sĩ khuyến cáo người dân nên đi tầm soát ung thư trực tràng mỗi 5 – 10 năm một lần.

Ngoài ra, tầm soát định kỳ còn giúp phát hiện các bệnh lý tiêu hóa khác ở trực tràng như viêm loét trực tràng, polyp đại tràng, xuất huyết trực tràng,… nhằm đưa ra giải pháp can thiệp kịp thời, giảm tỷ lệ biến chứng và tử vong.

Mời bạn tìm hiểu thêm về: dấu hiệu ung thư trực tràng