Nguyên nhân ung thư đại tràng thường đến từ các yếu tố di truyền, đột biến cấu trúc DNA tế bào và các yếu tố sinh lý như độ tuổi, chế độ ăn uống, lối sống hằng ngày thiếu khoa học, không hợp lí, thường xuyên sử dụng các thực phẩm có hại cho sức khỏe cũng sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng.

Nguyên nhân gây ung thư đại tràng là gì?

Hiện nay, vẫn chưa có bằng chứng rõ ràng xác định nguyên nhân gây ung thư đại tràng. Tuy nhiên, các bác sĩ cho rằng có 3 yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành các tế bào ung thư, bao gồm:

• Yếu tố di truyền.
• Đột biến DNA tế bào.
• Các yếu tố sinh lý khác.

Yếu tố di truyền

Ung thư đại tràng do yếu tố di truyền chiếm tỷ lệ rất ít trong tổng số ca mắc bệnh. Trong một số trường hợp, gen đột biến đã tồn tại trong bộ DNA của bố mẹ và được truyền sang con làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng.

Hiện nay có 2 bệnh lý di truyền làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng là hội chứng Lynch và bệnh đa polyp tuyến gia đình.

Hội chứng Lynch còn được gọi là ung thư đại tràng không phát sinh polyp di truyền (HNPCC).

Bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP) là hội chứng rối loạn tiêu hóa hiếm gặp và thường hình thành hàng nghìn polyp trong niêm mạc đại tràng. Nếu bệnh đa polyp tuyến gia đình không được điều trị có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng trước 40 tuổi.

Đột biến DNA tế bào

Ung thư có thể khởi phát do những thay đổi (đột biến) trong DNA tế bào. Trong một tế bào luôn tồn tại song song 2 loại gen bao gồm:

• Gen sinh ung thư khiến các tế bào phân chia, phát triển không kiểm soát và kéo dài thời gian tồn tại của chúng.
• Gen ức chế khối u giúp duy trì sự phân chia tế bào trong tầm kiểm soát, loại bỏ các tế bào đã chết và thay thế bằng các tế bào mới.

Nguyên nhân gây ung thư đại tràng có thể do cơ thể hoặc các tác nhân bên ngoài ảnh hưởng đến cấu trúc DNA. Các tác nhân này làm cấu trúc DNA bị đột biến, tăng cường chức năng hoạt động của các gen sinh ung thư và hạn chế các gen ức chế khối u. Tình trạng này khiến các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát. Sau một thời gian các tế bào này sẽ hình thành polyp làm tăng nguy cơ gây ung thư đại tràng.

 

Các yếu tố sinh lý

Phần lớn các nguyên nhân ung thư đại tràng là do các tác động bên ngoài như chế độ ăn uống, lối sống, môi trường hoặc do ảnh hưởng của tuổi tác.

Theo các chuyên gia nghiên cứu, tỷ lệ mắc bệnh ung thư đại tràng tăng lên theo độ tuổi. Riêng tại Việt Nam, trên 85% trường hợp ung thư đại tràng xảy ra ở người lớn trên 50 tuổi.

Bên cạnh đó, còn có các tác nhân khác làm tăng khả năng gây ung thư đại tràng như:

• Chế độ ăn uống không hợp lí: ăn ít rau xanh, trái cây, dùng thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, thịt đỏ, thịt chế biến sẵn,…
• Lối sống không khoa học: ít vận động, không tập thể dục, uống rượu bia, hút thuốc lá thường xuyên, sử dụng chất kích thích,…
• Tiền sử gia đình hoặc cá nhân đã từng mắc các bệnh ung thư tiêu hóa như ung thư dạ dày, ung thư đại – trực tràng, ung thư hậu môn,…
• Các bệnh lý khác gây ảnh hưởng như béo phì, đái tháo đường,…

Những ai có nguy cơ mắc ung thư đại tràng?

Các loại ung thư khác nhau sẽ có các yếu tố nguy cơ khác nhau. Có một số yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được như hút thuốc, chế độ ăn,… nhưng cũng có các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi như tuổi, tiền sử gia đình,… Việc có một hoặc thậm chí nhiều yếu tố nguy cơ cũng không có nghĩa là chắc chắn sẽ bị bệnh và ngược lại, một số bệnh nhân bị ung thư nhưng lại không mang yếu tố nguy cơ nào.

Các yếu tố nguy cơ ung thư đại tràng bao gồm 2 nhóm các yếu tố có thể thay đổi và các yếu tố không thể thay đổi.

Các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi:

• Béo phì.
• Ít vận động thể dục thể thao.
• Chế độ ăn nhiều thịt đỏ (thịt bò, lợn, cừu, gan,…) và thịt chế biến công nghiệp (xúc xích, thức ăn nhanh, đồ chiên xào,…), thịt nấu ở nhiệt độ rất cao (thịt nướng, thịt rán,…).
• Hút thuốc lá.
• Sử dụng nhiều đồ uống có cồn (rượu, bia,…).

Các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi:

• Độ tuổi: nguy cơ bị ung thư đại tràng tăng cao rõ rệt sau 50 tuổi.
• Tiền sử đã bị polyp (đặc biệt là đa polyp) đại tràng hoặc ung thư đại – trực tràng.
• Tiền sử bị viêm đại – trực tràng mạn tính bao gồm cả bệnh Crohn.
• Đã từng xạ trị ung thư trước đó tại vùng bụng.
• Tiền sử gia đình có người bị ung thư đại – trực tràng hoặc đa polyp tuyến đại – trực tràng: Theo thống kê, trong 5 bệnh nhân mắc bệnh ung thư đại – trực tràng thì sẽ có 1 bệnh nhân có thành viên trong gia đình cũng bị ung thư đại – trực tràng, thường gặp nhất là bố mẹ hoặc anh chị em ruột.
• Các hội chứng di truyền: 5 – 10% bệnh nhân ung thư đại – trực tràng có các đột biến gen di truyền, phổ biến nhất là các trường hợp bị đa polyp dạng tuyến gia đình (familial adenomatous polyposis – FAP) và hội chứng Lynch (hereditary non-polyposis colon cancer – HNPCC). Các bệnh nhân này thường mắc bệnh khi tuổi còn khá trẻ.
• Chủng tộc và dân tộc: người Mỹ gốc Phi và người Do Thái gốc Đông Âu có tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư đại trực tràng cao nhất trong các nhóm chủng tộc.
• Đái tháo đường type II: bệnh nhân đái tháo đường type II có nguy cơ cao và tiên lượng kém hơn khi được chẩn đoán bị ung thư đại tràng.

Bệnh ung thư đại tràng là một trong những loại ung thư phổ biến và nguy hiểm, tỷ lệ khỏi bệnh hay kéo dài thời gian sống cao nếu được phát hiện và điều trị ở giai đoạn sớm. Hiện nay, dịch vụ nội soi đại tràng là phương pháp chẩn đoán và tầm soát ung thư đại tràng tốt nhất. Các bác sĩ khuyến cáo người dân nên đi tầm soát ung thư đại tràng mỗi 5 – 10 năm một lần.

Mời bạn xem thêm: Nội soi tiêu hóa bao gồm những gì?