Thiếu máu mạc treo là bệnh lý có thể ảnh hưởng đến ruột non hoặc đại tràng. Trong đó, mạc treo (mesentery) là một lớp màng giúp giữ và cố định vị trí ruột non và ruột kết (đại tràng) vào thành bụng. Mạc treo thường bắt đầu từ phía sau bụng và phân bố tới ruột theo các động mạch mạc treo xuất phát từ động mạch chủ bụng.

Nguyên nhân thiếu máu mạc treo thường do các khối máu đông xuất hiện trong động mạch hoặc do xơ vữa động mạch dẫn đến tắc nghẽn mạch máu. Các bệnh lý về tim mạch cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình bơm máu của tim đến các động mạch mạc treo, làm giảm lưu lượng máu đến ruột.

Yếu tố làm tăng nguy cơ gây bệnh thiếu máu mạc treo

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ gây nên tình trạng thiếu máu mạc treo ruột, bao gồm:

• Xơ vữa động mạch: sự tích tụ chất béo gây ra các mảng bám nội mạc (mảng xơ vữa) xâm lấn vào bên trong lòng các động mạch lớn và trung bình, các mảng xơ vữa này có thành phần này bao gồm lipid, tế bào viêm, tế bào cơ trơn và mô liên kết. Theo thời gian, các mảng xơ vữa tích tụ, làm hẹp lòng mạch máu hoặc gây tắc nghẽn mạch máu làm suy giảm lưu lượng máu đến ruột. Cholesterol máu cao là nguyên nhân chính gây nên các mãng xơ vữa, bên cạnh đó còn do ảnh hưởng của thói quen hút thuốc lá, bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp,…
• Khối máu đông được tạo thành do sự kết dính của các tế bào máu, nguyên nhân phổ biến nhất là bệnh tim, đặc biệt là rung nhĩ, khiến khối máu đông hình thành trong tim và di chuyển đến ruột.
• Bệnh tim mạch: bệnh nhân có tiền sử mắc bệnh nhồi máu cơ tim gần đây, suy tim sung huyết hoặc rung nhĩ, thuyên tắc động mạch ngoại vi, bệnh động mạch vành, bệnh van tim,…
• Thuốc làm giảm lưu lượng máu như thuốc vận mạch, ergotamines.
• Hạ huyết áp do các tình trạng bệnh lý nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, nhiễm trùng huyết, suy tim sung huyết và bệnh suy thận.
• Sử dụng cocain và methamphetamine cũng có thể dẫn đến thiếu máu mạc treo do các tác nhân này gây co mạch và làm giảm lưu lượng máu ở mạc treo.
• Các bệnh lý liên quan như rối loạn đông máu, viêm tụy, viêm túi thừa, viêm mạch,… Đối với các bệnh lý liên quan, bác sĩ có thể thực hiện tầm soát ung thư đại tràng hoặc nội soi tiêu hóa để phân loại và chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh.

Bên cạnh đó, thiếu máu mạc treo mạn tính thường do nhiều yếu tố khác như bóc tách phình động mạch chủ bụng, viêm mạch máu, loạn sản sợi cơ, bức xạ, lạm dụng cocain,… Trong đó, xơ vữa động mạch liên quan đến phần gần của động mạch mạc treo ruột, mạc treo tràng trên hoặc mạc treo tràng dưới là nguyên nhân phổ biến nhất.

Ai có nguy cơ mắc bệnh thiếu máu mạc treo?

Mọi người ở mọi lứa tuổi đều có thể bị thiếu máu mạc treo, tuy nhiên một số trường hợp có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bao gồm:

• Người lớn tuổi.
• Người mắc bệnh huyết áp cao hoặc thấp.
• Người có tiền sử hoặc đang điều trị bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành, bệnh suy tim, bệnh hở van tim, rung nhĩ,…
• Người có hàm lượng cholesterol và chất béo trung tính trong máu cao.
• Người thường xuyên hút thuốc lá hoặc bị ảnh hưởng bởi khói thuốc lá.
• Người mắc các bệnh máu dễ đông, viêm tụy, viêm túi thừa, thấp khớp, suy thận,…
• Người xuất hiện các cơn đau tim gần đây.
• Người sử dụng cocain.