Hi bạn, mình nghĩ đầu tiên bạn nên đi thăm khám để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh và triệu chứng nuốt nghẹn rồi hãy điều trị nhé, không nên mua thuốc và điều trị không theo chỉ định của bác sĩ. Một số nội dung mà mình tìm thấy trên Website Doctor Check sẽ bao gồm:

PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA TRIỆU CHỨNG NUỐT NGHẸN

Phương pháp điều trị triệu chứng nuốt nghẹn phụ thuộc vào nguyên nhân và vị trí tổn thương khiến người bệnh bị nuốt nghẹn. Một số phương pháp thường được sử dụng như thay đổi chế độ ăn uống, đặt stent, phẫu thuật, sử dụng thuốc, cấp cứu lấy dị vật,…

Điều trị nuốt nghẹn do rối loạn chức năng co bóp của thực quản

Cấp cứu nghẹn/hóc do dị vật

Không khó để phát hiện một người bị nghẹn do dị vật với những biểu hiện xảy ra bất ngờ, thường dữ dội và liên quan đến bữa ăn:

• Nếu thức ăn làm bít tắc thực quản: Người bệnh đang ăn bỗng thấy khó nuốt và bằng mọi cách sẽ cố nuốt dẫn đến nấc và nôn oẹ. Theo phản xạ, thức ăn sẽ di chuyển vào khí quản. Lúc này, người bị nghẹn ho sặc sụa, nói không ra tiếng, khó thở tùy từng mức độ, có thể bị nghẹt thở.
• Nếu thức ăn làm tắc khí quản: Người bị nghẹn đột nhiên thở khó, sắc mặt đỏ tía rồi tím ngắt, thần sắc lờ đờ, nấc cụt.

Nếu không được xử trí kịp thời và đúng cách, chỉ trong vài phút, người bị nghẹn sẽ trong tình trạng thiếu ôxy nghiêm trọng, dẫn tới tử vong. Do đó, cần thực hiện sơ cứu và điều trị ngay lập tức để thông đường thở bị tắc nghẽn do nuốt phải dị vật.

A. Sơ cứu người lớn

Nếu người bệnh có thể ho mạnh, khuyến khích người bệnh nên tiếp tục ho. Nếu người đó bị nghẹn và không thể nói chuyện, khóc hoặc cười một cách gượng gạo, Hội Chữ Thập Đỏ Hoa Kỳ khuyến nghị phương pháp “5-5” để sơ cứu:

• Vỗ vào lưng 5 lần: Đầu tiên, dùng lòng bàn tay vỗ vào lưng của nạn nhân 5 lần (vùng giữa hai xương bả vai).
• Ấn mạnh vào bụng 5 lần (còn gọi là nghiệm pháp Heimlich): là thủ thuật sơ cứu nhanh để xử trí nghẹt thở do tắc nghẽn đường thở trên do dị vật như thức ăn, đồ chơi hoặc các đồ vật khác ở người lớn và trẻ em.).
• Thực hiện luân phiên việc vỗ lưng và ấn mạnh cho đến khi vật lạ rơi ra.

Nếu Cô Bác, Anh Chị là người duy nhất có thể cấp cứu nạn nhân khi đó, hãy thực hiện việc vỗ lưng và ấn bụng trước khi gọi cấp cứu. Nếu những người khác cũng có mặt, yêu cầu người đó gọi cấp cứu trong khi bạn đang sơ cứu cho nạn nhân.

Nếu nạn nhân bất tỉnh, thực hiện cấp cứu hồi sức tim phổi (CPR) bằng việc ấn mạnh vào ngực và làm thông thoáng đường thở.

Để thực hiện nghiệm pháp Heimlich cho người khác:

Đứng phía sau nạn nhân:

• Dùng tay ôm lấy phần eo của nạn nhân, cho nạn nhân hơi cúi người về phía trước.
• Nắm một tay lại và đặt nắm tay lên phần trên rốn của nạn nhân.
• Dùng tay còn lại ôm lấy bàn tay đang nắm và ấn thật nhanh, mạnh vào bụng nạn nhân theo chiều hướng lên trên.
• Nếu cần thiết, thực hiện thao tác này 6-10 lần.
• Nếu vật lạ chưa rơi ra, tiếp tục lặp lại việc sơ cứu “5-5”.

Tự thực hiện liệu pháp Heimlich cho bản thân mình

Đầu tiên, khi Cô Bác, Anh Chị bị nghẹn và không có ai ở xung quanh, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.

Tiếp theo, vì Cô Bác, Anh Chị không thể tự vỗ lưng cho mình được, Cô Bác, Anh Chị vẫn có thể tự thực hiện việc ấn bụng để loại bỏ vật lạ.

• Đặt nắm tay phía trên rốn của mình.
• Dùng tay còn lại nắm chặt lấy bàn tay đang đặt ở rốn và cúi người lên một chỗ dựa cứng – như bàn hoặc ghế.
• Ấn nắm tay của bạn vào bên trong, hướng lên trên.

Để làm thoáng đường thở của phụ nữ mang thai hoặc người béo phì

• Đặt tay của bạn cao hơn một chút so với vị trí của nghiệm pháp Heimlich thông thường, tại xương ức, ngay phía trên xương sườn thấp nhất.
• Thực hiện như liệu pháp Hem-lich thông thường, ấn nhanh, mạnh vào ngực.
• Lặp lại quy trình nếu như thức ăn hoặc vật lạ không rơi ra ngoài hoặc nạn nhân vẫn bất tỉnh. Trong khi sơ cứu hãy nhờ những người xung quanh gọi cấp.

B. Sơ cứu trẻ nhỏ

Nếu bé ho hoặc khóc
Lúc này, tình hình chưa quá nghiêm trọng. Thông thường, khi di chuyển trong đường hô hấp, không khí sẽ gây ra tiếng ồn. Bé ho hoặc khóc thành tiếng có nghĩa là bé đang thở, đường hô hấp không bị tắc nghẽn hoàn toàn, bé không bị ngạt trầm trọng.

Nếu bé thở được thì không nên can thiệp vì điều này có thể gây nguy hiểm. Đừng tìm cách lấy vật lạ ra bằng động tác vỗ lưng ấn ngực, Cô Bác, Anh Chị có thể đẩy dị vật vào sâu hơn, khiến bé ngừng thở.

Những việc cần làm:

• Hãy đứng bên cạnh cổ vũ, động viên bé tiếp tục ho. Phản xạ ho và ọe có thể giúp bé tống được vật lạ ra ngoài trong vòng một phút.
• Tỏ ra bình tĩnh, để bé hiểu rằng mọi chuyện vẫn ổn, như vậy bé sẽ không bị hoảng sợ. Theo dõi xem sau khi ho bé có dễ thở hơn hay không.
• Kiểm tra miệng bé và lấy ra những thứ bạn nhìn thấy trong đó. Tuyệt đối không dùng ngón tay mò mẫm tìm vật lạ, vì như vậy bạn có thể vô tình đẩy vật này vào sâu hơn. Chỉ móc ra những thứ mà bạn nhìn thấy.
• Không cho bé uống bất cứ thứ gì trừ khi bé sặc phải đồ vật khô, ví dụ như bánh quy. Việc đưa thêm nước vào có thể làm tình hình tồi tệ hơn.
• Nếu sau khi cơn ho dịu đi, Cô Bác, Anh Chị vẫn tiếp tục nghe thấy tiếng thở ồn ào hay tiếng ho thì hãy đưa bé đi khám bác sĩ ngay lập tức, có thể vật lạ đã đi sâu vào phế quản.
• Nếu bé thở khó khăn trong vòng vài phút, gọi cấp cứu ngay.

Nếu bé tỉnh táo và khó thở

• Kiểm tra miệng bé và lấy ra tất cả những thứ bạn có thể nhìn hoặc sờ thấy.
• Thực hiện động tác vỗ lưng ấn ngực.

Trẻ nhỏ hơn 1 tuổi

• Ngồi xuống, đặt tay bạn lên đùi và đặt trẻ nằm cúi mặt trên cánh tay (đang đặt trên đùi) của bạn. Lưu ý giữ chắc để cổ và đầu trẻ khỏi bị tuột.
• Vỗ vào lưng trẻ 5 lần thật nhẹ nhàng, nhưng phải đủ mạnh. Trọng lực và việc vỗ lưng có thể làm vật lạ rơi ra.
• Sau đó lật trẻ từ tay trái qua tay phải của người sơ cứu. Quan sát em bé xem có hồng hào chưa, có thở, khóc được chưa. Kiểm tra miệng trẻ xem có dị vật nào không và lấy ra. Nếu dị vật vẫn chưa ra ngoài hoặc trẻ vẫn chưa thở thì làm tiếp biện pháp ấn ngực.
• Đặt trẻ nằm ngửa trên cánh tay sao cho phần đầu thấp hơn phần thân. Dùng 2 ngón tay đặt vào giữa xương ức của trẻ và ấn mạnh vào ngực 5 lần.
• Lặp lại quy trình vỗ lưng và ấn ngực nếu trẻ không thở trở lại. Gọi cấp cứu ngay.

Trẻ lớn hơn 1 tuổi

Đối với những trẻ lớn, bạn cần phải thực hiện các biện pháp sơ cứu nhanh như:

• Dùng tay đỡ trẻ ngả người về phía trước. Vỗ liên tục vào giữa 2 bả vai, đồng thời nhấn nhanh và mạnh khoảng 5 lần.
• Xoay người đứa trẻ hướng lưng vào ngực bạn, quỳ gối ngang tầm đứa trẻ, vòng hai tay ra phía trước ngực trẻ, nắm tay thành nắm đấm, tay này đặt lên tay kia rồi tiến hành ấn mạnh khoảng 5 lần vào điểm vị trí giữa sườn và rốn, theo hướng từ dưới lên. Thực hiện cho đến khi vật mắc ở cổ họng trẻ thoát ra ngoài.

Nếu bé bất tỉnh và ngưng thở

• Gọi cấp cứu ngay.
• Bắt đầu hồi sức tim phổi (hà hơi thổi ngạt và ấn tim ngoài lồng ngực) tỉ lệ 2 lần thổi ngạt và 30 lần ép tim cứ như vậy đến khi nhân viên y tế đến nơi.
• Mở khí quản qua màng nhẫn giáp cấp cứu do nhân viên y tế thực hiện nếu không thể lấy được dị vật trong đường thở.

Các biện pháp điều trị nuốt nghẹn khác

Một số biện pháp điều trị nuốt nghẹn có thể được áp dụng, bao gồm:

• Luyện kỹ năng nuốt: đối với một số trường hợp đặc biệt, người bệnh cũng cần học cách đưa thức ăn vào miệng, định vị cơ thể và đầu sẽ giúp bệnh nhân nuốt dễ hơn. Với những người mắc bệnh đột quỵ, Alzheimer hoặc bệnh Parkinson cần các bài tập vật lý trị liệu chuyên biệt để cải thiện khả năng nuốt phù hợp.
• Nội soi phế quản để loại bỏ dị vật.
• Đặt nội khí quản: là phương pháp đặt một ống thông bằng nhựa dẻo vào khí quản để duy trì đường thở mở hoặc lấy dị vật ra bằng một dụng cụ dài gọi là kẹp Magill.
• Phẫu thuật đường thở nếu các phương pháp trên không điều trị thành công.

Điều trị nuốt nghẹn do bệnh lý tại thực quản

Triệu chứng nuốt nghẹn xảy ra tại vùng thực quản có thể được điều trị bằng một trong những phương pháp sau:

Nong thực quản: đối với bệnh nhân bị co thắt thực quản (achalasia), hẹp thực quản hoặc rối loạn nhu động ruột, bác sĩ sẽ sử dụng một ống nội soi có gắn một quả bóng đặc biệt đưa vào bên trong thực quản, sau đó quả bóng sẽ được bơm phồng giúp nông và mở rộng thực quản. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đưa một ống mềm hoặc các ống nội soi có đường kính khác nhau giúp kéo dãn chiều rộng của thực quản thay thế cho quả bóng.

Thuốc điều trị: sử dụng thuốc không kê đơn (OTC) hoặc thuốc kê đơn bao gồm thuốc kháng axit dạ dày, thuốc ức chế axit dạ dày và thuốc ức chế bơm proton (PPI) điều trị nuốt nghẹn do bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD). Thuốc giãn cơ trơn được sử dụng trong trường hợp bệnh nhân bị co thắt thực quản. Tất cả các loại thuốc đặc trị không nên tự ý sử dụng mà phải thông qua sự đồng ý của bác sĩ.

Nuốt nghẹn do ung thư thực quản: sau khi xác định được giai đoạn của ung thư thực quản, các phương pháp điều trị sẽ được bác sĩ chỉ định và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp với tình trạng bệnh lý của từng bệnh nhân. Các phương pháp điều trị ung thư thực quản bao gồm phẫu thuật cắt bỏ, hóa trị, xạ trị, điều trị giảm nhẹ hoặc chăm sóc hỗ trợ. Tầm soát ung thư thực quản định kỳ cũng giúp bệnh nhân phát hiện ung thư giai đoạn sớm, giúp ngăn ngừa và điều trị hiệu quả hơn.

Phẫu thuật thực quản được thực hiện khi bác sĩ phát hiện khối u thực quản, u vùng thắt lưng hoặc túi thừa thực quản. Ngoài ra, nếu bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, phẫu thuật cũng giúp cải thiện tình trạng nuốt khó do hẹp thực quản, tắc nghẽn, liệt dây âm thanh, GERD, achalasia,… Phương pháp phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra chứng khó nuốt, bao gồm:

• Phẫu thuật Heller thông qua nội soi: được thực hiện để cắt cơ vòng thực quản khi chúng không thể mở đưa thức ăn vào dạ dày ở những người bị chứng đau dạ dày.
• Phẫu thuật nội soi thông qua phúc mạc (POEM): phương pháp được thực hiện bằng cách đưa một ống nội soi qua đường miệng xuống cổ họng, sau đó sẽ tạo một đường rạch ở lớp niêm mạc bên trong ống thực quản, sau đó bác sĩ sẽ cắt cơ ở đầu dưới của cơ thắt thực quản.
• Đặt stent thực quản: một ống kim loại hoặc nhựa sẽ được chèn vào chỗ bị hẹp, tắc nghẽn, khối u hoặc bị viêm loét bên trong thành thực quản. Một số loại stent có thể sử dụng vĩnh viễn như stent dành cho người bệnh ung thư thực quản, ngoài ra cũng có một số loại chỉ sử dụng tạm thời và được loại bỏ sau một thời gian khi bệnh nhân đã có thể nuốt bình thường.
• Đặt ống dẫn thức ăn: đối với các trường hợp khó nuốt nghiêm trọng bệnh nhân cần nhập viện để được theo dõi, đặt ống truyền thức ăn nhằm hạn chế hoạt động nuốt, đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể, duy trì cân nặng và tránh mất nước.

Ngoài ra, những bệnh nhân bị rối loạn cơ hoặc rối loạn chức năng vận động miệng – hầu họng – thực quản cũng được điều trị phối hợp bởi các chuyên gia về nha khoa phục hình, y học phục hồi chức năng, bệnh lý ngôn ngữ, tai mũi họng và tiêu hóa.

Cách phòng ngừa triệu chứng nuốt nghẹn tại nhà

Trong quá trình điều trị, lối sống và chế độ ăn uống hằng ngày cũng ảnh hưởng đến kết quả lẫn thời gian điều trị. Bệnh nhân có thể áp dụng một số biện pháp sau giúp giảm bớt các triệu chứng như:

• Thay đổi thói quen ăn uống: chia 3 bữa chính trong ngày thành các bữa ăn nhỏ và ăn thường xuyên hơn, luôn đảm bảo thức ăn đủ nhỏ để người bệnh có thể dễ dàng nuốt, ăn chậm nhai kỹ trước khi nuốt, uống nhiều nước.
• Thử các loại thực phẩm có kết cấu khác nhau: luôn thay đổi các loại thực phẩm trong bữa ăn từ rắn, khô, lỏng, dính,… để xem liệu thực phẩm nào sẽ khiến người bệnh khó nuốt từ đó tránh hoặc hạn chế sử dụng và thay thế bằng một loại thực phẩm khác.
• Tránh sử dụng rượu bia, thuốc lá, caffein và thức uống chứa cồn: những thứ này có thể làm cho triệu chứng ợ chua, ợ nóng trở nên tệ hơn và cũng ảnh hưởng đến các vết viêm thực quản.
• Thường xuyên tập thể dục: theo khuyến cáo, mỗi người nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, ngoài ra luyện tập cũng tốt cho hệ tiêu hóa và kích thích nhu động ruột hoạt động tốt hơn.
• Sau khi ăn không được nằm ngay: sau khi ăn người bệnh nên ngồi nghỉ khoảng 30 phút hoặc đi lại nhẹ nhàng không nên nằm ngay.
• Tập trung: hãy luôn tập trung trong khi ăn uống, tránh nói chuyện, đùa giỡn khi đang ăn.
• Thay đổi tư thế ăn: ngồi thẳng lưng, nghiêng đầu về phía trước và nên ngồi thẳng hoặc đứng trong 15 – 20 phút sau khi ăn.
• Tránh cho trẻ nhỏ ăn những thức ăn cứng hoặc nhỏ có khả năng mắc kẹt trong đường thở như các loại hạt, nho, kẹo cứng,…
• Không cho trẻ chơi những vật dễ nuốt nghẹn như pin, cúc áo, đồ chơi nhỏ, viên bi,…
• Thực hiện tầm soát ung thư tiêu hóa, kiểm tra sức khỏe tổng quát định kỳ để phát hiện sớm những bệnh lý bất thường của cơ thể.