Hi bạn, chẩn đoán thiếu máu mạc treo sớm rất quan trọng vì tỷ lệ tử vong tăng đáng kể nếu không được điều trị hoặc xuất hiện nhồi máu ruột. Ban đầu, bệnh nhân chỉ xuất hiện triệu chứng đau bụng nhưng rất mơ hồ, có thể nhầm lẫn với các bệnh lý cơ bản khác. Phẫu thuật thăm dò thường là phương pháp chẩn đoán tốt nhất cho bệnh nhân có triệu chứng viêm phúc mạc.

Chẩn đoán bệnh thiếu máu mạc treo ruột

Chẩn đoán sớm thiếu máu mạc treo ruột đặc biệt quan trọng bởi vì tỷ lệ tử vong sẽ tăng đáng kể khi xuất hiện nhồi máu ruột. Thiếu máu mạc treo nên được nghĩ tới để xác định đầu tiên đối với mọi bệnh nhân trên 50 tuổi có yếu tố nguy cơ hoặc đột ngột đau bụng nặng. Chẩn đoán trên lâm sàng cần thiết hơn cận lâm sàng.

Chẩn đoán bệnh thiếu máu mạc treo ruột. (Ảnh minh họa sưu tầm)

Khám lâm sàng

Chẩn đoán bệnh sẽ bắt đầu bằng việc thu thập thông tin về tiền sử bệnh của người bệnh và khám sức khỏe tổng quát. Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng bụng và hỏi Cô Bác, Anh Chị một số câu hỏi như sau:

• Cô Bác xuất hiện các cơn đau bụng khi nào? Cơn đau kéo dài bao lâu?
• Tần suất cơn đau xảy ra như thế nào?
• Cô Bác có hút thuốc hoặc sử dụng cocain không?
• Cô Bác có mắc bệnh tim hoặc cholesterol cao không?

Bên cạnh đó, khám sức khỏe giúp bác sĩ tìm ra các dấu hiệu sụt cân, suy dinh dưỡng, buồn nôn, đau vùng thượng vị, bằng chứng bệnh xơ vữa động mạch lan tỏa.

Cận lâm sàng chẩn đoán

Bệnh nhân có dấu hiệu viêm phúc mạc nên được phẫu thuật ngay, phẫu thuật vừa giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác vừa thuận tiện trong việc điều trị. Chỉ định chụp động mạch mạc treo hoặc cắt lớp vi tính dựng hình mạch nếu các chẩn đoán chưa được rõ ràng.

Xét nghiệm

Xét nghiệm máu: giúp xác định dấu hiệu thiếu máu, giảm hàm lượng bạch cầu thứ phát do suy dinh dưỡng mạn tính.

Xét nghiệm chức năng gan (LFT) có thể cho thấy tình trạng giảm albumin máu do suy dinh dưỡng.

Chẩn đoán hình ảnh

Các chẩn đoán hình ảnh được bác sĩ chỉ định có thể bao gồm:

• Chụp Duplex US
• Chụp CT mạch
• Chụp CT xoắn ốc
• Chụp cộng hưởng từ (MRI)
• Chụp mạch máu qua can thiệp nội mạch
• Siêu âm Doppler
• Chụp X-quang bụng thẳng

Chụp Duplex US

Chụp Duplex US cho thấy kết quả đầy hứa hẹn trong chẩn đoán bệnh thiếu máu mạc treo mạn tính. Kết quả có thể bị giới hạn bởi thói quen của bệnh nhân và khí ruột dư thừa. Phương pháp này dựa vào các chỉ số vận tốc tâm thu của động mạch để xác định tình trạng hẹp động mạch.

Chụp CT mạch

Chụp CT mạch (CTA) là phương pháp chẩn đoán hình ảnh cho phép chẩn đoán tất cả các loại thiếu máu mạc treo cấp tính. Chụp CT mạch máu có thể sử dụng thuốc cản quang được tiêm vào tĩnh mạch cánh tay, giúp hình ảnh mạch máu hiển thị rõ hơn trên phim chụp, từ đó bác sĩ có thể thấy tình trạng sưng phù của ruột hoặc tắc nghẽn trong các động mạch cung cấp máu đến ruột.

Chụp CT xoắn ốc

Chụp CT xoắn ốc đa đầu dò có thể được sử dụng để đánh giá tình trạng hẹp hoặc tắc động mạch mạc treo mạn tính. Ngoài ra, phương pháp này còn có thể xác định các di chứng của thiếu máu cục bộ như dày thành ruột, tràn khí hoặc tràn dịch ổ bụng. Chụp CT đa đầu dò có nhiều ưu điểm hơn chụp CT một đầu dò như tốc độ quét nhanh, có thể thu được hình ảnh ở cả động mạch và tĩnh mạch, cải thiện việc phát hiện bất thường tiềm ẩn trong hệ mạch và với lát cắt mỏng 1mm giúp cải thiện chất lượng hình ảnh tái tạo 3D.

Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Chụp cộng hưởng từ (MRI) là kỹ thuật không xâm lấn giúp đánh giá bất thường cấu trúc trong động mạch mạc treo, một ưu điểm khác của chụp MRI là không sử dụng tia bức xạ để dựng hình ảnh. Tuy nhiên, có một nhược điểm là không đánh giá chính xác được động mạch mạc treo tràng dưới.

Chụp mạch máu qua can thiệp nội mạch

Chụp mạch máu qua can thiệp nội mạch đã là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh lý mạch máu mạc treo mạn tính. Ngoài việc kiểm tra mạch máu mạc treo, chụp mạch cho phép đặt ống thông chọn lọc và đo áp lực qua chỗ hẹp để xác định ý nghĩa huyết động của các tổn thương nghi ngờ.

Phương pháp chụp mạch qua can thiệp nội mạch cho thấy: (A) – Chụp động mạch chủ bụng cho thấy có hẹp động mạch dạ dày, (B,C) – Chụp động mạch mạc treo tràng dưới có chọn lọc cho thấy động mạch mạc treo tràng trên đổ ngược dòng, là bằng chứng phụ của hẹp hoặc tắc động mạch mạc treo tràng trên. (Nguồn: Viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ)

Tuy nhiên, chụp động mạch qua can thiệp nội mạch không được chỉ định trong trường hợp người bệnh bị thiếu máu mạc treo cấp tính giai đoạn đầu. Nguyên nhân là do phẫu thuật sẽ là gánh nặng đối với bệnh nhân đã bị bệnh nặng khi sử dụng cùng với các can thiệp nội mạch để điều trị thiếu máu mạc treo cấp tính.

Siêu âm Doppler

Siêu âm Doppler: phương pháp không xâm lấn này sử dụng sóng âm thanh để ước tính lưu lượng máu, từ đó có thể xác định mức độ hẹp của động mạch.

Chụp X-quang bụng thẳng

Chụp X-quang bụng thẳng rất có ích trong việc loại trừ các nguyên nhân khác như thủng tạng rỗng, mặc dù khí trong tĩnh mạch cửa hoặc ruột chướng hơi có thể thấy trong giai đoạn muộn của bệnh.

Tiên lượng thiếu máu mạc treo

Nếu bác sĩ có thể chẩn đoán và bắt đầu điều trị sớm, người bệnh có thể hồi phục tốt. Ngược lại, nếu bệnh được phát hiện trễ, không được điều trị khi một phần ruột bị ảnh hưởng hoặc các mô đã hoại tử, tiên lượng tử vong lên đến 70 – 90%. Trong một số trường hợp, không thể kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân nếu toàn bộ ruột non bị hoại tử hoặc bị cắt bỏ.

Người bệnh có thể điều trị hết bệnh nếu được phát hiện sớm. (Ảnh minh họa sưu tầm)

Đối với thiếu máu mạc treo cấp tính, tỷ lệ tử vong vẫn ở mức cao từ 60 – 80%. Phân loại cụ thể tình trạng thiếu máu cấp tính có ảnh hưởng đến tỷ lệ tử vong như thuyên tắc cấp tính có tiên lượng tốt hơn, tiếp theo là thiếu máu mạc treo cấp tính không do tắc mạch và cuối cùng là huyết khối cấp tính.

Một số yếu tố có liên quan đến tỷ lệ tử vong bao gồm tuổi cao, phẫu thuật cắt bỏ ruột lần hai, toan chuyển hóa, suy thận và thời gian xuất hiện các triệu chứng. Tầm soát ung thư tiêu hóa định kỳ theo chỉ định của bác sĩ ở người bệnh viêm túi thừa là phương pháp giúp phòng ngừa thiếu máu cục bộ mạc treo.